به گزارش تابناک سیستان و بلوچستان روستای کوشوک به برکت انقلاب اسلامی از امکانات زیادی از جمله دبستان، خانه بهداشت و برق و آب و... برخوردار شده است.
روستای کوشوک دارای سابقه تاریخی طولانی است، کوشوک یا کوشک در لغت و اصطلاع به معنی قصر و کاخ است و در سمت راست روستا به کوهستان منتهی میشود و بر بالای کوهستان که در کنار جاده اصلی قرار دارد به گفته اهالی روستا و مشاهده آثار و پی و فونداسیون به جاماندهاش، نشان از قدمت کاخ و قصر دیرینه دارد.
در شرق این روستا، قبرستان قرار گرفته است که قدمت تاریخی خیلی زیادی دارد. به گفته ریش سفیدان روستا، کسی از قدمت این گورستانها اطلاعی ندارد که سابقهاش به چه دورهای از تاریخ تعلق دارد، ولی قطعات سفالی مدفون کشف شده این روستا قدمتی 750 ساله دارند.
در قسمت جنوب روستا، باغها و زمینهای کشاورزی قرار دارند. از محصولات روستای کوشوک میتوان به خرما، انبه، لیمو، و...اشاره کرد.
آب مورد استفاده از زمینهای کشاورزی و باغها از قنات و کاریز که در قسمت مشرق روستا قرار گرفته است، تامین میشود و همچنین در سمت جنوب رودخانه کاجو قرار دارد که از بارش بارانهای موسمی و فصلی پرآب میشود و طغیان میکند.
برای تامین آب شرب شهرستان چابهار و منطقه دشتیاری سد زیردان که در منطقه دشتیاری واقع است، احداث کردهاند. این روستا در ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی قرار گرفته و آب و هوای آن گرم وخشک است.
قلعه شهداد
روستای کوشوک در قدیم دارای قلعهای بوده به نام «شهداد» که در روستای کوشوک واقع است. به گفته تاریخ شناسان، قدمت این کوشک مرتفع به 700 سال پیش میرسد به طوری که اگر 30 سانتی متر خاک داخل این قلعه را در بیاوریم به انواع و اقسام ظروفهای سفالی فرسودهای دست مییابیم که با نقش و نگارههای عجیب نقاشی شدهاند اما متاسفانه این قلعه تاریخی از بین رفته و فقط آثارش به جا مانده است.
مسجد تاریخی کوشوک
این مسجد در قسمت شرقی کوشوک در مسیر گهجن کوشوک واقع است و با قدمتی 350 ساله توسط شخص مذهبی به نام «کرمبیک» ساخته شده است و جنس ساختمانی آن از خشت و گل است و 9 بار در طول زمان توسط اهالی روستا مرمت شده است. درختان کنار و نخل اطراف و انجیر معابد داخل محوطه مسجد نمای زیبایی را خلق کرده است.
گورستانهای بخش ساربوک
قبرستان توکل: مربوط به سدههای متاخر دورانهای تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قصرقند، بخش ساربوک، یک کیلومتری جنوب روستای توکل واقع شده است و این اثر در تاریخ 26 اسفند 1387 با شماره ثبت 25925 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان بگ: مربوط به سدههای متاخر دورانهای تاریخی پس از اسلام است. بگ، در حاشیه جاده بگ به توکل واقع شده و این اثر در تاریخ 26 اسفند 1387 با شماره ثبت 25908 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قبرستان بان شیب: مربوط به سدههای میانه دورانهای تاریخی پس از اسلام سده 6 تا 9 (ه. ق.) است و در 500 متری شرق روستای کوشک واقع شده و این اثر در تاریخ 26 اسفند 1387 با شماره ثبت 25860 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آبشار آبند ساربوک
آبشار آبند بخش ساربوک: در موقعیت جغرافیایی E6039 N2615 در استان سیستان و بلوچستان واقع است. این آبشار به دلیل کمی بارش در منطقه فصلی بوده و بیشتر در فصول بارش جریان دارد. بخش ساربوک در 15 کیلومتری شهرستان قصرقندو 45 کیلومتری مسیر نیکشهر به قصرقند واقع است. در 5 کیلومتری شمال غرب ساربوک کوه «آبند» واقع شده است که دارای مناظر و آبشارهای زیبا و دلانگیز است.
ساربوک از شمال به کوه آبند، از جنوب به روستاهای توکل و کلمت و رودخانه کاجو منتهی میشود و از شرق به روستای لوریانی، از غرب به روستای دزبن منتهی میشود.
آبشارهای آبادی گرکور، سهاکی، نابئین، آبند به عنوان جاذبههای گردشگری و از معدود آبشارهایی هستند که در حوزه ساربوک قرار دارند.
فاصله این آبشار تا جاده اصلی در حدود 10 کیلومتر است. بخش ساربوک، علاوه بر آثار تاریخی و باستانی، دارای طبیعتی زیباست که رودخانه، از آن جملهاند. از جاذبههای گردشگری ساربوک نیز که از اهمیت خاصی برخوردراند میتوان به آبشار طبیعی آبند، گزدان، سهاکی، گرکور، نابئین، تنک، ندانی شیپ، جنگلهای طبیعی چات سر، لد، مچ جنگل و کمر پشت اشاره کرد.
زمینهای کشاورزی این ناحیه به علت قرار گرفتن در حاشیه رودخانه کاجو و وجود خاک بسیار حاصلخیز و هوای مناسب، زمینه را برای کاشت بسیاری محصولات کشاورزی باغی و زراعی فراهم کرده است. محصولات متنوعی چون برنج، یونجه، باقلا، شبدر و گوجه فرنگی و محصولات باغی شامل نارنگی، پرتقال، لیمو، انبه، زیتون و خرما در حد عرضه به بازارهای شهرستان به عمل میآید.
قلعه بگ
از دیگر جاذبههای گردشگری بخش ساربوک، روستاهای بزرگ و مهم منطقه هستند. روستای حمیری، این روستا یکی از پرجمعیتترین روستای بخش ساربوک است و از قدیم جزء مراکز بزرگ پر جمعیت منطقه بوده است.
این روستا در کناره رودخانه کاجو قرار گرفته و همچون دیگر نواحی بخش ساربوک سرسبز و دارای باغهای مرکبات و نخیلات است. در این روستا، قوم معتبر و کهنسال «هوت» ساکن هستند و «شاه محمد هوتی» بزرگ این خاندان از معتبران و مورد اعتماد مردم منطقه و حتی مکران است.
در مورد قبیله «هوت» در بسیاری از کتب و مراجع تاریخ بلوچستان قلم فرسایی شده است (تاریخ بلوچستان نوشته رای بهادر هتورام با تلخیص پرفسور اختر سلیم، قدیم بلوچستان نوشته جی پی تیت). اکنون به دلیل عدم دسترسی به جاده مناسب و آبگرفتگی این جاده دسترسی در مواقع سیلابی رودخانه کاجو، این روستا امکان دسترسی را به سایر نواحی از دست میدهد.
مردم این روستا به روستاهای جدیدالاحداث آن سوی رود کاجو و در کنار جاده آسفالته نیکشهر به قصرقند احداث شدهاند، مهاجرت کردهاند و بیشتر سکنه روستاهای دزبن حاجی آباد، میرآباد و خود روستای دز بن از حمیری و کلمت به آن روستاها مهاجرت کردهاند. در غرب روستای حمیری روستای جدید الاحداث چندوکان واقع شده است که بیشتر جمعیت آن را مهاجران تشکیل میدهند.
در غرب این روستا، کوه «گت» واقع شده است. کوه گت از شمال به دشت سیتل که محل سکونت و چراگاه طایفه سلاح زهی محدود است و در غرب روستای چندوکان است و از جنوب این کوه مشرف بر دره رود کاجو که مسیر تاریخی تردد بین قصرقند، نیکشهر (گه) به دشتیاری و بندرگاه تیس بوده است.
کوه «گت» کوهی است که به کوههای دیگر متصل نیست و به به شکل چهار ضلعی است که در بالای کوه سطح صاف و مسطحی است. از بالای کوه مشرف بر تمامی دره قصرقند از پاسک تا حمیری است و از جنوب این کوه تا دور دستها به مسیر مواصلاتی بین دشتیاری و تیس به قصرقند مشرف است و از سوی دیگر این کوه در سر راه قدیم اتصال قصرقند به نیکشهر (گه) قرار دارد.
در روی سطح کوه، استحکامات و قلعهای ساخته شده است که از نظر معماری متعلق به دوره اسلامی است. در کنار قلعه، آب انبار بزرگی وجود دارد که از آجر و ساروج ساخته شده است و کانالی آجری که آب جاری و روان آبها را به داخل آب انبار بزرگ هدایت میکند دو رشته مسیل بر روی کوه جریان دارند بر روی یکی از مسیلها که در کنار آب انبار و در ضلع شمالی قلعه قرار دارد.
بقایای آب بندی قطور و از جنس سنگ و ساروج هنوز وجود دارد که محل ذخیره آب سکنه بوده است. در ضلع شمالی زمین مسطح روی کوه بقایا و آثار اتاقها و خانههای زیادی به چشم میخورد. کوه باستانی گت که در قسمت غرب روستای چندوکان با ارتفاعی تقریبا 750 متری اما متمایز از سایر کوهای ایران و حتی جهان و پهنای قله آن به طول تقریبا 650 متر،کم و بیش و عرض به وسعت 400 متر و نشانههای زندگی و حیات در زمان حمله چنگیزخان مغول است و هنوز تکههای کوزه سفالی به فراوانی میتوان یافت.
سطح زمین پوشیده از سفالهای لعابدار رنگی متعلق به دوره اسلامی و خصوصا سلجوقی است. خود کوه به شکلی است که امکان صعود به بالای کوه عملا در صورت وجود مدافعین امکان ناپذیر است. سطح چهار ضلعی کوه از سه طرف به وسیله دیوارهایی از سنگ سخت به ارتفاع حداقل 9 متر احاطه شده است و در ضلع جنوبی دیواره به ارتفاع حداقل در یک 2 متر و در سایر جاها به بین 5 الی 11 متر است و تقریبا سطح کوه از چهار طرف به شکل طبیعی محصور شده است و در ضلع شرقی آثار و بقایای پلکان سنگی به چشم میخورد که بخش زیادی از آن تخریب شده است و برای تردد از آن استفاده شده است بر روی کوه در امتداد تمام ضلع جنوبی سنگر بزرگ ساخته شده است که امکان صعود را از هر مهاجمی سلب میکند.
بر اساس روایات محلی این قلعه پس از حمله مغول به مکران، متروکه شده و داستانی را از واقعه حمله مغول به این مناطق نقل میکنند به این صورت که گویا در دوره حمله مغول به مکران در پی پیشروی آنان به داخل مکران، مردم بگ و اطراف به بالای کوه و قلعه گت که برای چنین مواقعی ساخته و تجهیز شده بود، پناه میبرند، مغولان مدتها به محاصره قلعه اقدام میکنند اما به علت وجود آذوقه کافی و منابع آبی در بالای کوه، محاصره تداوم مییابد پس از طولانی شدن محاصره به مدت چند ماه سرانجام، یک مرد از اهل قلعه با گذر از حلقه محاصره به رود کاجو که در چند صد متری پای کوه جریان دارد، رفته و با شکار ماهی توند (اسبله ماهی یا گربه ماهی cat fish) که از گونههای بومی رود کاجو است به بالای قلعه بازمیگردد و روز بعد اهالی قلعه با پرتاب این ماهیها به پایین، محاصره کنندگان گمان میکنند که محصورین دارای ذخیره کافی از آب و غذا هستند که به پروش ماهی پرداختهاند و بدین ترتیب از تسلیم اهل قلعه ناامید شده و دست از محاصره بر میدارند.
هماکنون نیز آثار و بقایای اردوگاهی بزرگ در پای کوه و در ضلع شمال غربی کوه و کنار رود محلی آبند وجود دارد.
گفته میشود مغولان تمامی منطقه را به تصرف در میآورند و به پیشروی خود ادامه داده تا پیرسهراب و دشتیاری و در محل روستای فعلی ترکانی از توابع پیرسهراب و در مسیر جاده قدیم پیرسهراب به چابهار متوقف میشوند و وجه تسمیه این روستا نیز به سبب اطراق مغولان به ترکانی مشهور میشود البته در بین بلوچها، ترک و مغول یکی برشمرده میشوند.