رها سازی تنها 30 میلیون مترمکعب آب از سد زیردان می تواند آب مورد نیاز 6 ماه تا یکسال ساکنان 440 روستای گرفتار در معضل خشکسالی و بی آبی در بخش های مرکزی، پلان و دشتیاری شهرستان چابهار را تامین کند.
به گزارش ایرنا، سد بتنی زیردان در محدوده سرزمینی بخش ساربوک از توابع شهرستان قصرقند بر روی رودخانه کاجو با هدف تامین آب روستاها، زمین های کشاورزی پایین دست حوزه شهرستان چابهار و بخش تلنگ قصرقند در سال 1390 به بهره برداری رسید.
طول تاج این سد 350 متر، عرض تاج 5 متر، ارتفاع آن از پی 65 متر و حجم مخزن آن 207 میلیون متر مکعب است.
از سال 1390 تاکنون با گذشت بیش از 6 سال از افتتاح آن، روان آب های بارندگی و سیلاب در پشت این سد ذخیره شده است اما به گفته برخی از روستاییان برای رهاسازی آب این سد باید پیچ و خم های زیادی را طی کرد تا مقداری آب برای تقویت سفره های زیرزمینی و چاهها و آبگیری هوتگ ها(گودالهای ذخیره آب) در دهستان پیرسهراب بخش مرکزی، بخش های پلان، دشتیاری و قسمتی از تلنگ قصرقند رهاسازی شود.
منصور کریمدادی یکی از معتمدان و فعال اجتماعی بخش دشتیاری به خبرنگار ایرنا گفت: در طول 6 سال گذشته حتی یک بار هم روستاهای دشتیاری از آب این سد بهره مند نشده اند و خشکسالی دامها، کشاورزی دیمی و فصلی آنان را نابود کرده است و برای رسیدن آب به هوتگ ها نیز مردم در رنج هستند.
شه بخش گرگیج عضو شورای اسلامی بخش پلان نیز گفت: چنانچه 30 تا 40 میلیون مترمکعب آب در یک زمان از سد زیردان رهاسازی شود می توان با آبگیری هوتگ ها و سفره های زیرزمینی مشکل بی آبی بیش از 440 روستا با جمعیت 200 هزار نفر را برای مدت 6 ماه تا یکسال مرتفع و زمین های کشاورزی و درختان بومی راسرزنده کرد.
علی خانزهی از ساکنان روستاهای بخش دشتیاری نیز بیان کرد: بر اساس اعلام مسئولان مربوطه آب سد زیردان تا قبل از راه اندازی شبکه آبرسانی پایین دست رها سازی نخواهد شد و هیچ سودی برای مردم این منطقه ندارد و عده ای از مسئولان حاضرند این آب در پشت سد تبخیر شود ولی به مردم تشنه نرسد.
شه بخش توحیدی یکی دیگر از روستاییان گفت: برای رفع مشکل بی آبی مردم شهرستان چابهار به ویژه بخش های دشتیاری و پلان باید چاره اندیشی اساسی شود در حالی که مردم منطقه از بی آبی رنج می برند برای رهاسازی آب سد زیردان باید دهها مسئول نظر بدهند و در آخر هم نتیجه ای عاید مردم نمی شود.
وی افزود: تا پیش از ساخت این سد آب ناشی از بارندگیهای فصلی هر چند که موجب بروز سیلاب و تخریب می شد اما نیاز آب آشامیدنی و کشاورزی مردم را تامین می کرد.
وی ادامه داد: با ساخت این سد مردم شادمان شدند که سیلابها مهار و آب مورد نیاز اشامیدنی و کشاورزی آنان تامین می شود اما نه تنها مشکل کمبود آب مرتفع نشد بلکه برمشکلات مردم افزوده شد زیرا یکباره خشکسالی دامنگیر منطقه شد و حتی برای تامین آب آشامیدنی خود با مشکلات زیادی رو به رو شدند.
رئیس امور آب منطقه ای شهرستان چابهار نیز با بیان اینکه هم اینک 86 میلیون مترمکعب آب در پشت سد زیردان ذخیره شده است، خاطرنشان کرد: برای آبگیری هوتگ های پایین دست سد زیردان هیچ سهمیه ای از آب پشت این سد مشخص نشده ولی در قالب حق آبه زیست محیطی در هر سال آبی 16 میلیون مترمکعب آب را رهاسازی می کنیم.
فرشید میربلوچزهی افزود: در چند ماه گذشته 10 میلیون مترمکعب آب از ذخیره سد زیردان رهاسازی شده است و در سال جاری تنها 6 میلیون مترمکعب آب دیگر می توانیم رهاسازی کنیم.
وی ادامه داد: ماهانه در حدود یک میلیون مترمکعب آب برای چاههای آب آشامیدنی کلسکان از توابع دهستان پیرسهراب رهاسازی می شود.
وی با بیان اینکه عده ای از مردم معتقدند آب سد زیردان باید به تمام روستاهای پایین دست تا محدوده کلانی دشتیاری برسد، خاطرنشان کرد: شیب زمین تا روستاهای کلانی ارتفاع زیادی دارد و آب رهاشده تا آنجا نخواهد رسید.
رئیس امور آب منطقه ای شهرستان چابهار اظهار داشت: متاسفانه عده ای از مردم با احداث بیش از 40 تا 50 بندخاکی در کف رودخانه در محدوده بخش پلان اجازه نمی دهند آب به مردم روستاهای پایین دست بخش دشتیاری برسد و این ظلم بزرگی برای مردم محروم منطقه دشتیاری است.
میربلوچزهی افزود: چنانچه بندهای خاکی احداث شده تخریب شود با حجم آب کمتر از 10 میلیون مترمکعب نیز می توان تمامی هوتگ ها و زمین های دیم منطقه پلان را آبگیری کرد و با افزودن مقداری بر حجم آب، آن را تا محدوده دشتیاری رساند.
معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه چابهار نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: نباید آب در پشت سد زیردان ذخیره شود و هر روز تبخیر و مردم سودی از آن نبرند.
ایوب درویشی افزود: هم اینک 2 پروژه بزرگ برای آبرسانی به روستاهای پایین دست سدهای زیردان و پیشین در حال انجام است تا مشکلات مردم این منطقه در زمینه بی آبی مرتفع شود.
وی گفت: مسئولان امور آب و وزارت نیرو باید مشکلات مردم پایین دست سد زیردان را درک کنند و نباید ساخت یک سد موجب رنج و آزار آنان شود و زیرا تصور می کنند آب محصور شده و آنان حق استفاده و بهره مندی از نعمت آن را ندارند.
وی بر رهاسازی آب سد زیردان تاکید کرد و افزود: در سالهای اخیر مردم بخش های پلان، دشتیاری و بخش مرکزی با مشکلات خشکسالی، تلف شدن دام های سبک و سنگین، ریزگرد و خشک شدن کشاورزی فصلی و دیمی رو به رو هستند.
نماینده مردم شهرستان های چابهار، نیکشهر، کنارک و قصرقند در مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش به خبرنگار ایرنا گفت: احداث 2 سد پیشین و زیردان تا این لحظه هیچ سودی برای کشاورزی و آشامیدن مردم منطقه نداشته است.
عبدالغفور ایران نژاد افزود: برای رهاسازی آب ذخیره شده در پشت سد زیردان باید هفت خوان رستم طی شود تا مردم پایین دست از آن بهره مند شوند.
وی ادامه داد: رودخانه کاجو تنها امید آبادانی و سرسبزی منطقه بزرگ دشتیاری بود که آن هم با احداث سد زیردان بیشتر مناطق پایین دست آن بجای سرسبزی به کانون ریزگردها و گرد وغبار تبدیل شده اند و زندگی را برای مردم خیلی سخت کرده است.
وی اظهار داشت: پیش از ساخت این سد وقتی آب در رودخانه کاجو جریان داشت مردم در گودالهای طبیعی آن را ذخیره و در طول سال از آن استفاده می کردند اما اکنون با ساخت این سد مشکلات چند برابر شده است.
نماینده مردم حوزه انتخابیه چابهار در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: اجرا نشدن خط 50 کیلومتری انتقال آب از سد پیشین به اراضی کشاورزی باهوکلات و بندشیرگواز در پایین دست این سد باعث هدر رفت آب می شود و کمترین استفاده را برای کشاورزان دارد.
وی خواستار تکمیل و افتتاح مجتمع آبرسانی 261 روستایی پلان، پیرسهراب و تلنگ و مجتمع آبرسانی 207 روستایی پایین دست سد پیشین شد وخاطرنشان کرد: هم اینک کمتر از 21 درصد مردم شهرستان چابهار از آب سالم و بهداشتی بهره مند هستند.
ایران نژاد احداث آب شیرین در حدود پنج نقطه از سواحل زرآباد تا گواتر چابهار با ظرفیت یک میلیون مترمکعب را از راههای اصلی مرتفع شدن مشکلات بی آبی شهر و روستاهای حوزه انتخابیه چابهار با جمعیت حدود 490 هزار نفر و رونق کشاورزی، تولید، اشتغال و گردشگری عنوان کرد.
رئیس اداره آب وفاضلاب روستایی شهرستان چابهار نیز اظهار داشت: از مجموع 438 روستای این شهرستان فقط 16 روستا آن هم بصورت نیمه وقت آب دارند و بقیه این روستاها با تانکر سیار روزانه برای هر خانوار آبرسانی می شوند.
روشن نارویی افزود: احداث آب شیرین کن و انتقال آب به روستاها تنها راه حل پایان بحران بی آبی در روستاهاست که باید مورد توجه دولت قرار گیرد.
وی بیان کرد: ناوگان آبرسانی سیار بیش از 90 میلیارد ریال به پیمانکاران و خرید آب تانکری بدهکار است و حتی هزینه ای برای خرید سوخت نیز وجود ندارد.
شهرستان چابهار در منتهی الیه جنوب استان سیستان و بلوچستان و در ساحل دریای عمان (مکران) واقع شده و از حدود 18 سال پیش تاکنون با بحران خشکسالی رو به رو است.