خشکسالی، افت شدید منابع آبی و نبود زیرساخت‌های لازم در بیشتر شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان سبب شد تا در طول ۴۰ سال گذشته بویژه در هشت سال اخیر با برنامه‌ریزی، همت و تلاش دولت طرح‌های آبرسانی به شکل جدی پیگیری و در بیشتر مناطق استان اجرایی شود.
به گزارش ایرنا بارها گفته‌اند و شنیده‌ایم که آب برای سرزمین‌مان گوهری گرانبهاست که فقط مردمان ساکن اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قدر و ارزش آن را بیشتر از دیگران شناخته‌اند.
دور از ذهن نبوده که دسترسی به این گوهر شناخته شده کویر همواره برای مردم و مسوولان از دغدغه‌های جدی باشد.
در رفع نگرانی‌ها و فراهم کردن زیر ساخت‌ها، دولت به معنی کلی آن در مقابل مسائل و بحران‌های اساسی مبتلابه کشور چه در پیگیری و چه در حل بحران مسوولیت اساسی داشته است.
استان سیستان و بلوچستان تا پیش از پیروزی انقلاب در بیشتر شاخص‌ها بویژه آبرسانی و برقرسانی در پایین ترین رده قرار داشت و می توان گفت تنها تعداد اندکی از شهرها و مراکز بخشها حتی تا چند سال پیش از داشتن شبکه آب آشامیدنی محروم بودند و مردم آب آشامیدنی موردنیاز خود را از انهار، رودخانه ها، قنات، چاه‌ها و هوتک‌ها تامین می کردند.
کاهش بارندگی ها، قطع آب رودخانه هیرمند و بروز خشکسالی از ۲ دهه پیش و تداوم آن تاکنون موجب شد تا مردم بسیاری از مناطق این استان به سفره های زیرزمینی روآورند و در نتیجه برداشت های بی رویه این منابع را نیز با افت شدید روبرو کرد.
اجرای طرح های آبرسانی و برقرسانی در مرحله نخست نیاز به راه‌های دسترسی به روستاها داشت که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تحمیل جنگ و سایر توطئه های دشمنان و ایادی جیره‌خوار آنها، جهادگران جهادسازندگی کمر همت را بسته و با حضور در روستاها به عمران و آبادانی پرداختند اما عمق محرومیتها آنقدر زیاد بود که تلاش های خستگی ناپذیر آنان برای رفع محرومیت همچون قطره ای در دریا محسوب می شد.
نظام اسلامی و دولت های متعدد آن نگاههای خود را به رفع محرومیت سیستان و بلوچستان معطوف کرده و با برنامه ریزی و حساسیت های بیشتر به اجرای طرح های مختلف بزرگ و کوچک پرداختند و استانی را که بیش از ۹۰ درصد روستاهای آن فاقد زیرساخت های لازم بود به کارگاه بزرگ سازندگی تبدیل کرده و در هر گوشه ای از آن طرحها و پروژه های زیربنایی به اجرا در آمد.
توسعه و پیشرفت استانی گسترده و پراکنده با وسعتی بیش از ۱۸۸ هزار کیلومترمربع کار ساده ای نبود که با یک برنامه ۵ ساله و ۱۰ ساله آنهم در شرایط جنگ، تحریم، توطئه، شرارت و امثال آن انجام شود، ساخت جاده، برقراری ارتباطات مخابراتی و رسانه ای و مهاجرت بسیاری از روستاییان به شهرها به یکباره مسوولان نظام را با مطالبات بزرگ و کوچک روبرو کرد.
از یک طرف مشکلات متعدد کشور و از سوی دیگر مطالبات بر حق مردم مسوولان را بر آن داشت تا با تمام توان در صحنه رفع محرومیت از استانهایی چون سیستان و بلوچستان حاضر شوند اما محرومیت ها آنقدر گسترده و عمیق بود که تلاش های ۴۱ ساله انقلابی و بسیجی هنوز نتوانسته بطور کامل بر آنها فائق آید.
توجه ویژه رهبر معظم انقلاب و مسوولان نظام و دولت به استان سیستان و بلوچستان و اختصاص هر ساله میلیاردها تومان اعتبار و اجرای طرح های بزرگ و کوچک از شمال تا جنوب این استان مردم این خطه از سرزمین ایران اسلامی را امیدوار به توسعه و پیشرفت و آینده درخشان کرده است.
تلاش ها و اقدام های دولت یازدهم و دوازدهم در این استان بویژه در حوزه آبرسانی و رفع مشکلات آب در این اقلیم ما را بر آن داشت تا ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم.
تلاش برای نزدیک شدن به شاخص‌ها
در قبال موضوع آب مهمترین نقش را در کشور دولت داشته، زیرا همواره تکنولوژی و مدیریت انسانی توانسته بر محدودیت‌ها و کمبودهای منابع آبی غلبه کند.
دولت با وجود مشکلات مالی و روبرویی با مشکلات داخلی و خارجی همچون تحریم های ظالمانه، توطئه های گوناگون و کرونا توانسته برای رساندن وضعیت آبرسانی به شاخص‌های مطلوب قدم‌های مهمی بردارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شاخص آب آشامیدنی سالم این استان در ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید ۵۹ درصد، هم‌اینک ۶۸ درصد و تا پایان دولت دوازدهم به ۷۳ درصد خواهد رسید.
علیرضا قاسمی افزود: با توجه به اینکه شاخص کشوری در حوزه آب آشامیدنی سالم روستایی ۸۱ درصد است تمام تلاش خود را انجام می دهیم که به این شاخص و بیشتر از آن دست یابیم.
وی تصریح کرد: سه هزار و ۷۶۰ کیلومتر لوله گذاری در طول فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم در سیستان‌وبلوچستان تاکنون انجام شده است.
توسعه آبرسانی روستایی
دولت دوازدهم برای رفع مشکلات مربوط به آبرسانی روستایی برنامه های مدونی را تاکنون انجام داده یا در دستور کار داشته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان وبلوچستان گفت: ۶ هزار و ۵۰ میلیارد ریال از سال ۹۴ تاکنون برای تسریع در اجرای پروژه‌های آبرسانی روستایی به این استان تخصیص یافته که متناسب با آن، شاخص بهره‌مندی منطقه به آب آشامیدنی سالم رشد ۹ درصدی داشته است.
وی بیان کرد: هم‌اینک ۱۵ مجتمع آبرسانی با تعداد یکهزارو ۹۹۹ روستا در سیستان و بلوچستان در دست اجراست.
قاسمی گفت: برای رفع مشکلات روستاهایی که فاقد تاسیسات و یا دچار تنش آبی هستند مطالعات آبرسانی به ۹۳۰ روستای دیگر در قالب ۱۳ مجتمع آبرسانی تکمیل که برای اجرای آن به اعتباری معادل ۹۰۰ میلیارد تومان بر اساس برآوردهای اولیه نیاز است.
وی تصریح کرد: با تکمیل عملیات این طرح آبرسانی شاخص بهره‌مندی از آب آشامیدنی در سطح روستاهای سیستان‌وبلوچستان ۴.۵ درصد ارتقا خواهد یافت.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان‌وبلوچستان اظهارداشت: با توجه به اعتبارات تخصیصی از اعتبارات متمرکز ملی به استان تاکنون تعداد ۳۳۳ روستا با جمعیت ۹۵ هزار نفر از نعمت آب آشامیدنی و بهداشتی پایدار برخوردار شده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: ۲ هزار و ۱۹۴ روستای سیستان‌وبلوچستان که فاقد شبکه آبرسانی و دارای تنش آبی هستند در طرح آبرسانی ملی قرار گرفتند.
قاسمی گفت: ۱۵۶ میلیارد تومان در سالجاری از محل اعتبارات متمرکز ملی برای سیستان و بلوچستان مصوب و ابلاغ شده که با تخصیص کامل این اعتبار، برنامه تامین آب پایدار ۱۷۳ روستا با جمعیت ۵۳ هزار نفر تا پایان سال ۹۹ در دستور کار شرکت آب و فاضلاب این استان قرار خواهد گرفت.
امضای تفاهم‌نامه‌ای راهگشا
در ادامه اقدامات دولت برای بهبود وضعیت آب در سیستان و بلوچستان چندی پیش تفاهم‌نامه‌ای به امضا رسید که در گفت‌وگو با مدیرعامل آبفای استان ابعاد مختلف آن بررسی شد.
مدیرعامل آبفای سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: به منظور تسریع در عملیات اجرایی آبرسانی به یک هزار و ۶۲ روستای فاقد شبکه یا دارای تنش آبی استان در بازه زمانی ۱۸ ماهه تفاهم‌نامه‌ای سه جانبه به ارزش ۱۱ هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال به امضا رسید.
قاسمی افزود: در پی سفر رییس مجلس شورای اسلامی به سیستان و بلوچستان، تفاهم‌نامه‌ای سه جانبه بین آب و فاضلاب کشور، دستیار ویژه رییس مجلس شورای اسلامی و استانداری استان منعقد و مقرر شد بیش از ۸۲۵ روستای فاقد تاسیسات با جمعیت ۲۷۶ هزار نفر و ۲۳۷ روستای دارای تنش آبی با جمعیت ۸۹ هزار نفر با صرف اعتباری به مبلغ ۱۱ هزار و ۱۵۰ میلیارد ریالی از نعمت آب آشامیدنی پایدار بهره‌مند شوند که باعث ارتقای شاخص بهره‌مندی به میزان ۱۳ درصد شده و شاخص بهره‌مندی استان به ۸۱ درصد خواهد رسید.
وی اظهار کرد: استفاده از تسهیلات ماده ۵۶ برای تامین آب روستاهای زیرمجموعه سد پیشین به منظور تامین آب ۱۴۹ روستا با جمعیت تحت پوشش ۷۳ هزار نفر با اعتبار ۲ هزار میلیارد ریالی، استفاده از تسهیلات ماده ۵۶ برای تامین آب روستاهای فاقد شبکه و دچار تنش آبی استان ۱۸۶ روستا با جمعیت تحت پوشش ۵۲ هزار نفر و اعتبار سه هزار میلیارد ریالی از جمله بندهای این تفاهم‌نامه است.
به گفته مدیرعامل آبفای سیستان و بلوچستان، تامین اعتبار یکهزارو ۶۰۰ میلیارد ریالی از محل ردیف ملی مجتمع‌های آبرسانی روستایی کشور برای آبرسانی به ۱۷۳ روستا با جمعیت زیرپوشش ۵۳ هزار نفر، تسریع در اجرای پروژه های آبرسانی به ۱۵۰ روستای فاقد شبکه استان با ۶۲ هزار نفر جمعیت زیرپوشش و اعتبار یک هزارو ۵۵۰ میلیارد ریال از سوی استانداری نیز از دیگر مفاد این تفاهم‌نامه است.
قاسمی بیان کرد: تامین اعتبار از محل اعتبارات بند(هـ) تبصره(۵) برای سرعت بخشیدن به احداث تصفیه‌خانه آب مجتمع تلنگ با جمعیت ۷۴ هزار نفر و اعتبار یکهزار میلیارد ریالی، مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در آبرسانی به ۱۴۳ روستای استان از طریق حلقه‌های تخصصی جهادی با جمعیت ۵۱ هزار نفر با اعتبار ۲ هزار میلیارد ریال بندهای دیگری از این تفاهم‌نامه را به خود اختصاص داده است.
مدیرعامل آبفای استان سیستان و بلوچستان به حجم عملیات اجرایی اشاره کرد و گفت: احداث ۲باب تصفیه‌خانه آب آشامیدنی به حجم یکهزارو ۱۲۵ لیتر در ثانیه برای مجتمع‌های تلنگ، پلان و پیر سهراب و زیرمجموعه سد پیشین، احداث خط انتقال آب خام و آبگیر طرح سد پیشین برای آبرسانی به روستاهای زیرمجموعه این سد، تکمیل مجتمع آبرسانی تلنگ، پلان و پیرسهراب، اجرای خطوط انتقال در قالب مجتمع‌های آبرسانی روستایی، اجرای خطوط انتقال در قالب پروژه‌های تک روستایی، اجرای شبکه‌های توزیع، احداث مخزن ذخیره و حفر و تجهیز چاه برای پروژه‌های تک روستایی در برنامه قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه سیستان و بلوچستان پهناورترین و کم تراکم‌ترین استان کشور است، ادامه داد: این خطه با پنج هزار و ۵۹۴ روستا پر روستاترین استان ایران و با بیشترین پراکندگی است، در این استان بیش از ۹ هزار کیلومتر خط انتقال و ۶ هزار کیلومتر شبکه آبرسانی روستایی داریم که می‌تواند با شبکه آبرسانی تهران و البرز برابری کند.
قاسمی افزود: متوسط بارندگی استان ۱۱۳ میلیمتر و کشور ۲۵۰ میلیمتر و سطح تبخیر منابع به دلیل باد و گرما بیش از چهار هزار میلیمتر و خدمات‌رسانی به این خطه ۲ برابر نرم کشور است.
این مقام مسوول با اشاره به اینکه از سال ۹۴ با عنایت و دستور ویژه مقام معظم رهبری برای استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی و تسریع در اجرای پروژه‌های آبرسانی روستایی صورت گرفت، افزود: در این راستا از سال ۹۴ تاکنون مبلغ ۶ هزارو ۵۰ میلیارد ریال جهت تسریع در اجرای پروژه‌های آبرسانی سیستان و بلوچستان تخصیص یافته و متناسب با آن شاخص بهره‌مندی استان با رشد ۹ درصدی از ۵۹ به ۶۸ درصد ارتقا یافته است، به‌طوری‌که در سال ۹۸ مبلغ ۲۳۰ میلیارد تومان و در سال ۹۹ نیز ۱۵۸ میلیارد تومان به استان ابلاغ شده است.
مدیرعامل آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: همچنین علاوه بر اعتبارات ملی با تخصیص چهار هزارو ۹۵۰ میلیارد ریال از اعتبارات استانی طی سال‌های اخیر، تعداد ۲۷۹ روستا با جمعیت ۴۵ هزار نفر از نعمت آب آشامیدنی پایدار بهره‌مند شده‌اند که متناسب با این اعتبارات ملی و استانی در مجموع تعداد ۶۱۲ روستا با جمعیت حدود ۱۵۰ هزار نفر از نعمت آب شرب و بهداشتی برخوردار شده‌اند.
عزم جدی دولت
عزم دولت تدبیر و امید برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب از جمله آب آشامیدنی سالم نقش مهمی در ماندگاری روستاییان در مناطق روستایی و تامین سلامت آنان داشته است.
دولت دوازدهم این توفیق را داشته که در زمینه آبرسانی به روستاها گسترده و قوی عمل کند؛ اینکه با وجود همه تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی این دولت بود که ۱۱ هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال منابع به آبرسانی روستایی تخصیص داد نشان از نگاه ویژه تفکر تدبیرو امید برای رفع محرومیت‌هاست.