نگاهی به دستاوردهای فضایی ایران
پس از پرتاب غرورآفرین «امید»، نخستین ماهواره ایرانی، در تاریخ ۱۴ بهمن ۸۷، این روز به‌عنوان «روز بزرگداشت فناوری فضایی» نامیده شد و جمهوری اسلامی ایران رسماً به جمع کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست. در این زمینه نگاهی کوتاه به موفقیت‌های ایران در صنعت فضایی می‌اندازیم.
در سال ۱۳۸۸ برای بررسی وضعیت موجودات زنده در فضا، ایران در قالب کپسول زیستی موجوداتی زنده شامل یک موش، دو لاک‌پشت، تعدادی کرم و سلول‌های انسانی را توسط کاوشگر ۳ تا ارتفاع ۱۳۵ کیلومتری به فضا فرستاد.
۳ سال بعد، ایران در ۹ بهمن‌ماه ۱۳۹۱ گام بزرگی در زمینه پرتاب کپسول‌های زیستی برداشت و سازمان فضایی ایران «کاوشگر پیشگام» را به همراه یک میمون رزوس بنام «آفتاب» با موفقیت به مدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب کرد و در سال بعد، دومین میمون فضانورد ایرانی با نام «فرگام با کاوشگر پژوهش» به فضا پرتاب شد و سالم به زمین بازگشت.
منتها مسیر روبه‌رشد صنعت فضایی ایران در سال‌های بعد رکود و توقفی بی‌سابقه را تجربه کرد. پس از این وقفه و روی کار آمدن دولت سیزدهم پروژه‌های فضایی کشور سرعت گرفت و سازمان فضایی ایران روند اجرای برنامه ۱۰ساله فضایی را آغاز کرد. چشم‌انداز این برنامه تبدیل‌شدن به قطب منطقه‌ای در توسعه فناوری‌های فضایی و ارائه خدمات پرتاب‌های فضایی بود.
روند روبه‌رشد به‌گونه‌ای بوده که طی دو سال اخیر، ایران ۱۱ پرتاب موفق فضایی را انجام داده. پرتاب ماهواره ققنوس و ۲ ریز ماهواره با ماهواره‌بر سیمرغ و تزریق مداری ماهواره نور ۲ با ماهواره‌بر قاصد از موفقیت‌های صنعت فضایی ایران در سال ۱۴۰۰ بود.
در سال ۱۴۰۱ نیز ماهواره «خیام» روی ماهواره‌بر «سایوز» از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان که یک ماهواره سنجش از دور است، به فضا پرتاب شد. همچنین نمونه کیفی ماهواره ناهید ۱، نمونه آزمایشی «بلوک انتقال مداری سامان»، پرتاب زیر مداری «ماهواره‌بر قائم ۱۰۰» و پرتاب کپسول زیستی ایران با پرتابگر بومی سلمان با موفقیت انجام شد.
این موفقیت‌ها با «ثریا» به اوج رسید و با پرتاب آن رکورد ارتفاع پرتاب ماهواره در ایران شکسته شد. ماهواره تحقیقاتی ثریا جرم تقریبی ۵۰ کیلوگرم دارد و با ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ طی ۱۱ دقیقه با سرعت ۷۴۷۸ متر بر ثانیه بر مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین نشست.
آخرین اتفاق در این حوزه هم مربوط به پرتاب هم‌زمان ماهواره «مهدا» و دو ریز ماهواره «کیهان ۲» و «هاتف ۱» است که هشتم بهمن‌ماه با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع کمینه ۴۵۰ کیلومتر و ارتفاع بیشینه ۱۱۰۰ کیلومتری زمین تزریق و رکورد جدیدی را برای ایران ثبت کرد.
دولت‌های غربی به این پرتاب‌ها واکنش نشان داده و درباره اهداف فضایی و برنامه هسته‌ای ایران هشدارهایی دادند. در حال‌حاضر در فهرست آماری سازمان بررسی جمعیت جهان (WPR) مربوط به سال ۲۰۲۲، ایران در بین ۱۶ کشور، یازدهمین کشوری معرفی شده که توانایی تکمیل پرتاب‌های فضایی را دارد.