به گزارش تابناک یزد، جلسه معرفي و بررسي كتاب سفرنامه يزد (پنج سال در يك شهر ايراني)، تأليف ناپير مالكوم و از مهم‌ترين سفرنامه‌هاي مبلغان مسيحي در ايران روز سه شنبه 8 ارديبهشت و با حضور دكتر علي‌محمد طرفداري، مترجم كتاب، دكتر محمدرضا ابويي مهريزي و دكتر صفورا برومند، از استادان تاريخ، در انديشگاه كتابخانه ملي برگزار شد.
در ابتداي جلسه، طرفداري ضمن خير مقدم به حضار گفت: ناپير مالكوم مؤلف كتاب پنج سال در يك شهر ايراني كه با عنوان سفرنامه يزد به فارسي ترجمه و منتشر شده، از مهم‌ترين مبلغان مسيحي بريتانيايي است كه در اواخر دوره قاجار و عهد مشروطه براي تبليغ مسيحيت به ايران و به طور خاص به شهر يزد سفر كرده و مدت پنج سال را در اين شهر به سر برده و حاصل تجربيات و مشاهدات خود را بعد از بازگشت به انگلستان در كتابي با عنوان ذكر شده منتشر كرده است. طرفداري در ادامه اضافه كرد: نخستين آشنايي من با اين سفرنامه به سال‌ها قبل و زماني بازمي‌گردد كه به نوعي با حوزه مطالعات يزدپژوهي و تاريخ محلي يزد درگير بودم. بعد از آن سفر به انگلستان و دسترسي به منابع مطالعاتي كتابخانه‌هاي انگلستان و به ويژه كتابخانه ملي اين كشور باعث شد تا بتوانم تحقيقات درباره اين اثر را به شكل جدي‌تري دنبال كنم و همچنين به نسخه اصلي اين كتاب نيز دسترسي يابم.
طرفداري سپس افزود: در مسير اين تحقيقات متوجه شدم كه اطلاعات كمي درباره زندگي و فعاليت‌هاي تبليغي ناپير مالكوم در ايران وجود دارد و غالب محققان تاريخ معاصر ايران و عصر مشروطه چندان اطلاعي درباره اين سفرنامه و نظاير آن ندارند. لذا براي كسب اطلاعاتي درباره زندگي و فعاليت‌هاي مالكوم و با توجه به اين كه خاندان‌هاي اشرافي در اروپا برخلاف ايران بسيار ريشه‌دار و مستمر هستند، به اين فكر افتادم كه شايد بتوانم افرادي از خاندان او را يافته و از طريق آن‌ها خلاء اطلاعاتي درباره زندگي مالكوم را پر كنم. خوشبختانه اين تلاش نتيجه داد و موفق شدم نواده مؤلف را يافته و موضوع ترجمه كتاب مالكوم به فارسي را با وي مطرح كنم. نواده مؤلف كه او نيز همان نام كوچك و فاميل پدربزرگ خود را داشت، از اين موضوع بسيار استقبال كرد و عكس‌ها و تصاوير منتشر نشده‌اي از مؤلف كتاب را به همراه زندگي‌نامه وي تهيه كرده و در اختيارم نهاد. از اين رو نسخه ترجمه فارسي اين اثر از نظر تصاوير، بيوگرافي مؤلف و توضيحات تكميلي مترجم، از متن اصلي كتاب به مراتب كامل‌تر است.
طرفداري در خاتمه سخنان گفت: اين سفرنامه نخستين سفرنامه از آثار مبلغان مسيحي است كه به فارسي ترجمه و منتشر شده و اميدوارم انتشار آن فتح بابي باشد براي مطالعه و ترجمه ساير آثار مبلغان مسيحي درباره ايران با هدف روشن كردن ابعاد پنهان و كم‌تر ديده شده فعاليت‌هاي مبلغان مسيحي اروپايي در ايران. همچنين اين اثر ظاهراً تنها سفرنامه‌اي است كه به طور خاص درباره شهر يزد نوشته شده است. او سپس ادامه داد: كار ترجمه اين كتاب و تهيه اطلاعات تكميلي درباره اين اثر در سال 1384 آغاز شد و امروز كه سال 1394 است، بعد از گذشت 10 سال كتاب منتشر شده است كه لازم به ذكر است در مسير چاپ و انتشار اين اثر فراز و نشيب‌هاي بسياري پيش آمد كه همين امر موجب كندي روند انتشار اين كتاب شد.
در ادامه جلسه، برومند صحبت درباره كتاب سفرنامه يزد را با ارائه گزارشي از فعاليت‌هاي انجمن تبليغي كليسا در ايران آغاز كرد و گفت: نخستين فعاليت‌هاي مبلغان مسيحيت به قرون گذشته و ادوار تيموري و صفويه بازمي‌گردد كه هيئت‌هاي گوناگوني از فرق مختلف مسيحي به ايران و جهان اسلام سفر كرده و به تبليغ مسيحيت در ميان مسلمانان پرداختند. فعاليت‌هاي هيئت تبليغي كليسا در ايران نيز در ادامه همان فعاليت‌هاي تبليغي مبلغان قبلي است كه از قرن نوزدهم آغاز شد و تا دوران انقلاب اسلامي ادامه داشت و البته هنوز هم اين هيئت از طريق كانال‌هاي ماهواره‌اي و در بيرون از ايران فعال است.
برومند در ادامه افزود: معمولاً ترجمه سفرنامه‌هاي اروپايي به زبان فارسي در ايران تاكنون به صورت دقيق و وفادار به متن اصلي انجام نمي‌شده و مترجمان محترم برداشت خود از نوشته‌هاي سفرنامه‌نويسان را به عنوان ترجمه مي‌نوشتند، اما خوشبختانه ترجمه اين كتاب به صورتي دقيق و وفادار به متن انجام شده و نوع زبان و گفتار مؤلف و كهنگي متن كاملاً در روند ترجمه حفظ شده است.
سپس ابويي در خصوص سخنان مالكوم از ايران و شهر يزد صحبت كرد و گفت: توصيفات مالكوم درباره اقليم، جغرافيا و محيط شهر يزد به قدري دقيق و گوياست كه آدمي با خواندن اين توصيفات خود را كاملاً در آن محيط حس مي‌كند. حتي بعضي از توصيفات وي از محيط شهر يزد و باغات و درختان اين شهر تا اندازه زيادي به توصيفات برخي از نويسندگان عصر صفويه درباره يزد شباهت دارد، به گونه‌اي كه مي‌توان احتمال داد چه بسا مالكوم متون آن دوره را نيز از نظر گذرانده بوده است.
ابويي در ادامه صحبت‌هاي خود افزود: البته برداشت‌هاي مالكوم درباره مذهب تشيع بسيار به برداشت‌ها و تحليل‌هاي شرق‌شناسان شباهت دارد و از اين نظر مي‌توان به تحليل‌هاي او در اين باره نقدهاي بسيار وارد كرد. به علاوه مالكوم درباره احساس تعلقات ملي در ميان عامه مردم مي‌گويد كه مردم يزد و به طور كلي مردم ايران بيش‌تر تحت تأثير تعلقات همشهري بودن هستند كه البته اين تحليل او شايد در مورد عامه مردم صحيح باشد، اما با ذهنيت خواص جامعه ايران در گذشته‌هاي دور كه در منابع تاريخ ايران كاملاً انعكاس يافته‌اند، همخواني ندارد.
ابويي ترجمه و چاپ اين اثر را كه براي نخستين بار صورت گرفته است، اتفاقي بسيار مبارك در حوزه مطالعات يزدپژوهي و تاريخ محلي دانست و افزود: سفرنامه‌هاي اروپاييان درباره ايران از جمله مهم‌ترين منابع تاريخ ايران هستند كه بسياري از نكته‌ها و دقائق تاريخ اجتماعي ايران كه مورد توجه نويسندگان داخلي قرار نداشتند، در آن‌ها انعكاس يافته‌اند و لذا ترجمه و انتشار اين آثار مي‌تواند منابعي گاه منحصر به فرد را درباره تاريخ ايران در اختيار محققان ايراني قرار دهد.
در پايان جلسه پرسش‌هايي از سوي برخي از حضار مطرح شد كه طرفداري براي توضيحات بيش‌تر درباره اين كتاب و پاسخ به برخي از سئوالات گفت: ارزش كتاب مالكوم و نظاير آن براي ما به جنبه اسنادي آن برمي‌گردد، و اين كه اين قبيل آثار براي ما در حكم اسناد دست‌اولي هستند كه از طريق آن مي‌توانيم به صورتي مستند و محققانه فعاليت‌هاي جريان‌هاي تبشيري و اهداف و اغراض آن‌ها درباره جامعه اسلامي ايران را مورد نقد و بررسي قرار دهيم، و شناخت كامل‌تر و دقيق‌تري از نوع و روند فعاليت‌هاي آنان به دست آوريم. به ويژه آن كه محققان ايراني تاكنون كم‌تر به موضوع فعاليت‌هاي مبلغان مسيحيت در ايران توجه كرده‌اند و ما هم اكنون جز كتاب تأليفي خانم دكتر برومند، هيچ اثر پژوهشي مستقل ديگري نداريم كه به بررسي كارنامه فعاليت‌هاي تبشيري در ايران پرداخته باشد. لذا با توجه به تداوم اين فعاليت‌هاي تبليغي در ميان مردم جامعه ايران كنوني و نيز براي غلبه بر اين فقر مطالعاتي و پژوهشي لازم است تا محققان به شكل گسترده‌تري به بررسي ابعاد پنهان اين نوع فعاليت‌ها توجه كرده و آثار دست‌اول اين مبلغان را ترجمه و در اختيار محققان ايراني قرار دهند.